278- تفاوت اخلاق با ادب از شیخ طبرسی (ره)
در تعریفهای ارائه شده از ادب، گروهی ادب را اخلاق دانسته و آن را حسن اخلاق تعریف کردهاند. اما با تأمل در این واژه در مییابیم که ادب با اخلاق، تفاوت دارد. شیخ طبرسی در تعریف ادب، آن را حفظ حدّ و اندازه هر چیزی و تجاوز ننمودن از آن معنی نموده است.(شیخ طبرسی، الاداب الدینیة للخزانة المعینیة،ص199)
در این رابطه علّامه طباطبایی به نقل از شیخ طبرسی به شش تفاوت میان اخلاق و ادب اشاره کرده است:
الف ـ اخلاق از مسائل مربوط به روح انسانی بحث میکند ولی آداب مربوط به افعال بدن است.
ب ـ مسائل اخلاقی همیشه و در طول زمان ثابت بوده و تغییر در آنها راه ندارد ولی آداب در زمانهای مختلف متغیر و متفاوتند.
ج ـ مسائل اخلاقی از نظر مکان نیز ثبات داشته و در هر شهری و هر کشوری یکسان میباشند اما آداب در شهرها و کشورهای مختلف تغییر نموده و آداب هر منطقه مخصوص همان مکان است... .
د ـ اخلاق علّت است و آداب، معلول و ثمره آن است.
ه ـ در روایات اسلامی به آداب بیشتر از اخلاق اهتمام داده شده است.
وـ مسائل اخلاقی قابل استدلال عقلی میباشند ولی برای آداب، استدلالی عقلی وجود نداشته و تابع ذوق و سلیقه مردم میباشند. (طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ج 6، ص 260)