88- اخلاق نقد (شیوه های اخلاقی مواجهه با اندیشه ها)

١- اهمیت و جایگاه
- بدون تردید یکی از مهمترین نشانه های شکوفایی علم و اندیشه در یک جامعه و همچنین یکی از علائم رشد و بالندگی و پویایی یک ملت، رونق گرفتن مباحثات علمی، تضارب آرا و تبادل افکار است.
رونق مباحثات علمی = شکوفایی علم و اندیشه
- یکی از پی آمدهای عدم رونق مباحثات علمی، رونق بازار ترجمه است.
- مهمترین شرط برای نشاط و شکوفایی علم و اندیشه، آزادی است.
- آزادی اندیشه آزادی هتاکی
- مهمترین قیود آزادی، قیود اخلاقی است.
- چگونه می توان با طرح گسترده نظریات علمی و رواج بازار نقد و نقادی در جامعه، سلامت علمی جامعه را نتیجه گرفت؟
زمانی که:
اولاً: موضوعات گفتگو، مفید و ثمر بخش باشند.
ثانیاً: گفتگوها در فضایی مناسب و به شیو ه ای سالم و با مراعات اصول معرفتی و اخلاقی صورت پذیرد.
تفکر انتقادی یا منطق کاربردی
- یکی از موضوعاتی که در دوران جدید به شدت مورد اهتمام اندیشمندان قرار گرفته است، مباحثی است که تحت عنوان تفکر نقدی مطرح می شود.
- در تفکر انتقادی یا منطق کاربردی دانشجو با انو اع بسیاری از مغالطه ها آشنا می شود.
- هدف از آشنایی با تفکر انتقادی، مواجهه با اندیشه های گوناگون به شیوه منطقی در موارد ضروری است.
- طبیعی است که ارتکاب مغالطه در حالت عادی و معمولی در رد یا دفاع از یک اندیشه، عملی غیر اخلاقی است.
- باید در کنار آشنایی با مغالط ه با آداب و اصول اخلاقی در مقام ارایه یک اندیشه، به خوبی آشنا شده و از لغزشگاههای بزرگ و سعادت سوز به شدت پرهیز کنیم.
٢- معناشناسی نقد
- درباره نقد و انتقاد دیدگاههای مختلفی وجود دارد:
الف) نقد و انتقاد صرفاً، به معنای بیان خوبیها و محسنات است و در آن نباید از زشتیها سخنی به میان آورد.
ب) نقد عیب جویی و خرده گیری است.
ج) نظریه معتدل: ارزیابی منصفانه یک چیز است.
- هدف از نقد و انتقاد چیست؟
- هدف شناسایی و شناساندن زیبایی و زشتی، بایستگی و نبایستگی، بودها و نبوده است.
٣- ضرورت نقد
- ضرورت نقد در دو جا ملاحظه می شود:
الف: نقض دیگران را برطرف می کند.
ب: سوء تفاهم بین نقد کننده و نقد شده را از بین می برد.
امام صادق (ع): بهترین دوستان نزد من کسانی اند که عیوب و نواقص من را به من هدیه دهند.
امام علی (ع): کسی که عیوب و کاستیهای تو را پنهان کند، دشمن تو است.
- اصولاً باید دانست که نقد و انتقاد از نابسامانیها و کج اندیشیها، یکی از وظایف دینی مردم است.
به نزد من آن کس نکو خواه توست که گوید فلان خار در راه توست