65- سومین حال از احوالات عارفان راستین: محبّت

 إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلوا الصّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُم الرَّحمانُ وُدّاً.

مسلماً کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، خداوند رحمان

محبّتی برای آنان در دلها قرار می‌دهد.

محبّت عبارت است از طاعت محبّ از محبوب بدون هیچ گونه مخالفتی به نحوی که در قلب محب، ذکری غیر از محبوب نماند.[2] محبّت، نشان طریقت و عنون اهل سلوک است که با این نشان و عنوان شناخته می‌شوند. منزل محبّت، منزل جدایی خواصّ درگاه، از عامّه مردم است، یعنی هر کس که وارد منزل محبّت شود. دیگر کارش تمام است. این منزل محبّت، غیر از آن محبّت عامّی است که از آغاز با اهل ایمان و اهل سلوک همراه است. با محبّت دردها به درمان می‌رسند و رنج‌ها پایان می‌یابند و دست وسوسه از دامن دل کوتاه می‌گردد.[3]

بنای تمام احوال بر محبّت است و از آن جهت که محبّت موهبت صرف است جمله احوال را که بر محبّت بنا شده‌اند، موهبت می‌خوانند محبّت میلِ باطن به جمال الهی است و آن بر دو گونه است:

الف) محبت عام: و آن میل قلب به دیدار جمال الهی است.

ب) محبت خاص: و آن میل روح به مشاهده جمال ذات می‌باشد.

محبّت رابطه‌ای است که محبّ را با محبوب پیوند می‌دهد و محبوب به اندازه‌ای که محبّ را به سوی خود می‌کشد چیزی از وجود او را محو می‌کند تا آنجا که همه وجود او از او می‌گیرد و او را شایسته اتصال به خود می‌گرداند. محبّان خدا دارای نشانه‌های ذیل می‌باشند:

الف) در دل آنها محبّت دنیا و آخرت نیست.

ب) هر خوبی و زیبایی که بر آنها عرضه کنند به آن التفات و توجّه نمی‌کنند و نگاه از محبوب بر نمی‌گردانند.

ج) وسایل وصول به محبوب را دوست دارند. اهل طاعت و عبادت هستند چرا که این طاعت و عبادت، باعث اتصال به محبوب می‌شود.

د) از هر چیزی که مانع وصول به محبوب باشد (حتّی فرزند) می‌گذرند، آن چنان که حضرت ابراهیم (ع) برای اجرای فرمان الهی آماده شد تا فرزند عزیزش را قربانی کند.

هـ) هیچگاه از یاد و یادآوری محبوب غافل نمی‌شوند و به آن بسیار مشتاق هستند. همواره در جمیع اوامر و نواهی ازمحبوب اطاعت می‌کنند، همیشه در مسیر رضای او می‌روند و لحظه‌ای تعلّل و توقّف روا نمی‌دارند.[4]

دل ســـــــرا پـــــــرده محبّــت اوست             دیــــده آیینـــــه‌دار طلعــــت اوســـت (حافظ)

پیامبر اسلام (ص) می‌فرماید:

اَلتًّوَدُّدُ إلَی النّاسِ نِصْفُ الْعَقْلِ.

محبّت و دوستی نیمی از عقل است.

دلی دارم خریدار محبت		کز او گرم است بازار محبت
دلی کز محبت نشانی ندارد		بود خار و سنگی که جانی ندارد
دل مهرورزان بود خانه حق		جز این کعبه، یزدان مکانی ندارد

سعیدبن یسار (به نقلی فضیل بن یسار) گوید: روزی امام صادق (ع) به من فرمود: آیا دین چیزی جز محبت است؟ خدای عزوجل می‌فرماید:

قُلْ إِنْ کُنْتُم تُحِبُّونَ اللهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبکُمُ اللهُ

بگو اگر خدا را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خدا نیز شما را دوست بدارد.