329- آداب اخلاقی مناظره 4

توجه به گفته و نه گوینده

 یکی از آداب اخلاقی مناظره و گفتگو که رعایت آن موجب می شود تا مناظره از مسیر درست خارج نشود،  این است که طرفین در بحث و گفتگوی خود همواره باید به بررسی ادله و مستندات یکدیگر بپردازند و هرگز نباید اجازه دهند که مسائل حاشیه ای چون انگیزه خوانی و بیان اهداف و نیات سوء طرف مقابل و امثال آن،  در روند گفتگو اخلال ایجاد کنند.  به تعبیر دیگر،  ادب گفتگو اقتضا می کند که «گفته» و «انگیخته» مورد بررسی و قضاوت قرار گیرد و نه «گوینده» و«انگیزه».

 آیات و روایات نیز بر همین حقیقت تأکید دارند.  برای نمونه،  آیاتی که در ابتدای همین فصل ذکر شد،  بهترین دلیل بر این مسئله است که از دیدگاه اسلام باید به سنجش و ارزیابی«سخن» پرداخت و نه«سخنران»؛  و به بررسی صحت و سقم «گفته» توجه نمود و نه«گوینده».  این حقیقت،  همان طور که در بحث اخلاق نقد نیز اشاره شد،  مورد تأیید و تأکید اولیای دین نیز بوده است.  این سخن امیرمؤمنان(ع) که می فرماید: «به گفته بنگر و نه به گوینده» بهترین شاهد این حقیقت است.  آن امام بزرگوار در سخن حکیمانۀ دیگری می فرماید:  " حکمت،  گمشدۀ حکیم است؛ پس در هرجا که باشد،  آن را طلب می کند.  "

حضرت عیسی(ع) نیز به پیروان خود چنین توصیه می کند:  " حق را از اهل باطل بگیرید؛ اما باطل را از اهل حق نگیرید؛ ناقدان سخن باشید.  "