328- آداب اخلاقی مناظره 3

صراحت

 یکی دیگر از آداب اخلاقی مناظره«صراحت بیان» و پرهیز از تکلف و تعارف در گفتار و دوری کردن از به کار بردن سخنان کنایه آمیز و چندپهلو و مبهم است.  در یک مناظرۀ حق طلبانه و حق خواهانه،  هرگز نباید از کلمات و سخنانی استفاده شود که تاب تفاسیر متعدد و متنوعی را دارند.  مخصوصاً در مواردی که«پای مصالح اساسی انسان و اجتماع در میان باشد،  ناگزیر باید با صراحت سخن گفت تا از تفسیرها و تحلیل های دلخواهانه و نادرست که منطبق بر منافع گروهی یا شخصی است،  جلوگیری شود. » حتی اگر مخاطب و طرف گفتگوی ما به گونه ای است که می تواند برداشت های دیگری از سخنان و مستندات درست و صحیح ما داشته باشد،  تا جایی که ممکن است باید این فرصت را از او بگیریم و برای اثبات مدعای خودمان مستندات و ادله ای توجیه ناپذیر بیان کنیم.  به همین دلیل علی(ع) پیش از آغاز جنگ نهروان،  زمانی که ابن عباس را برای گفتگو با خوارج اعزام می کرد،  به او توصیه فرمود:

به قرآن بر آنان حجت میاور،  که قرآن تاب معناهای گوناگون دارد. تو چیزی از آیه ای می گویی،  و خصم تو چیزی از آیۀ دیگر،  لیکن به سنت با آنان گفتگو کن،  که ایشان را راهی نبود جز پذیرفتن آن.