314- اخلاق مهدوی (عج) 2

طرح مسأله مقاله نقش و جایگاه اخلاق مهدوی در تمدّن نوین اسلامی

دکتر نقی سنائی

اَللّهُمَّ إنّا نَفْتَتِحُ الْکلامَ بِاسْمِکَ رَجاءَ عَوْنِکَ و نَخْتَتِمُ بِما بَدَاَْنا ایذاناً بِفَضلِکَ

مَلِکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی همه درگاه تو جویم، همه از فضل تو پویم تو حکیمی، تو عظیمی، تو کریمی، تو رحیمی بری از رنج و گدازی، بری از درد و نیازی نتوان وصف تو گفتن، که تو در فهم نگنجی همه عـزّی و جلالی ،  همـــه  علمـی  و  یقینــــی

نروم جز به همان ره که تواَم راهنمایی همه توحید تو گویم، که به توحید سزایی تو نمایندة فضلی، تو سزاوار ثنایی بری از بیم و امیدی، بری از چون و چرایی نتوان شبه تو جستن که تو در وهم نیایی همه  نـــوری  و  سروری ،  همه  جودی  و  سخایـــی ( سنائی غزنوی )

 جایگاه و اهمیت اخلاق در زندگی بشر تا بدان جا است که حتّی عمل کردن به قوانین و مقرّرات اجتماعی بدون پشتوانه اخلاق ممکن نیست و اخلاق، بهترین ضامن اجرای قوانین و مقررّات است. ازاین رو، مباحث اخلاقی، از مهم ترین هدف­های ارسال پیامبران به شمار می رود و بدون آن، نه دین برای مردم مفهومی خواهد داشت و نه دنیای آنها سامان می یابد. بحث اخلاق و نقش آن در رشد فرهنگ و تمدّن از مباحث مهمّ در تاریخ فرهنگ و تمدّن اسلامی است به طوری که همه تمدّن ها به تکامل نظام اخلاقی و رشد معنویّات اهتمام ورزیده، چنان که از مؤلّفه های فرهنگ، اخلاق و آداب و رسوم، اعتقادات، فرهنگ معارف و علوم ، و 00000 می باشند . .                                                                             

     توجّه به اخلاق و ضرورت اخلاقی بودن همین بس که پیامبر اسلام ( ص ) از میان سه علم ، علم اخلاق را تأکید نموده و می فرماید:     

  إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلاثَهٌ: آیَهٌ مُحْکَمَهٌ أَوْ فَریضَهٌ عادِلَهٌ أَوْ سُنَّهٌ قائِمَهٌ وَما خَلاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ.                                                                                      

علم فقط سه چیز است : علم به قرآن کریم یا علم فقه یا علم اخلاق و غیر این سه، فضل و زیادی است.   

    قرآن کریم که خود مقوّم تمدّن اسلامی است و با بهره وری از آموزه های آیات الهی می توان رشد و تکامل جامعه تمدّنی را تضمین نمود، راجع به نقش تقوی در شکوفایی تمدّن ها می فرماید :

و َ لَو  أَنَّ أَهلَ القُرَی آمَنُوا وَ اتَّقَوا لَفَتَحنَا عَلَیهِم بَرَکَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَ الأَرضِ وَ لَکِن کَذَّبُوا فَأَخَذناهُم بِمَا کَانُوا یَکسِبُونَ .

و اگر اهل شهرها و آبادی ها ، ایمان می آوردند و تقوا پیشه می کردند ، برکات آسمان و زمین را بر آنها می گشودیم ، ولی ( آنها حقّ را ) تکذیب کردند ، ما هم آنان را به کیفر اعمال شان مجازات کردیم.

       بنابراین دین مبین اسلام، مذهب و اخلاق و مؤلّفه ها و شاخصه های اخلاقی را در رشد فرهنگ و تمدّن مؤثّر می داند . این تحقیق به دنبال پاسخ به سؤالات زیر تدوین گردیده است:

1-اخلاق مهدوی (عج) چه نقشی را در پیشرفت فرهنگ و تمدّن، خاصه تمدّن نوین اسلامی بازی می نماید ؟

2-آیا اخلاق و شاخصه های اخلاقی در رشد فرهنگ و تمدّن اسلامی نقش به سزایی ایفاء نموده است؟

  بی‌شک بررسی عناصر اخلاقی زندگی حضرت مهدی (عج) انسان را به سمت شناخت اخلاق مهدوی (عج) رهنمون خواهد ساخت. در اخلاقیات مهدوی، قیام کردن و به قیام کشاندن مردم و حرکت کردن بسیار نمود دارد که هدف این حرکت عظیم، ظهور حضرت مهدی (عج) و تشکیل حکومت واحد جهانی اسلام خواهد بود.

   نگارنده در این مقاله بر آن است تا با واکاوی مفهومی اخلاق، فرهنگ، مهدویّت، تمدّن، تمدّن نوین، تمدّن نوین اسلامی، به تبیین آنها پرداخته و با بهره­وری از اخلاق مهدوی (عج)، یک الگوی کاربردی و متناسب با نیاز جامعه در راستای بهره وری تمدّن نوین اسلامی از اخلاق مهدوی (ع) بدست دهد.

    لازم به ذکر است که راجع به موضوع تحقیق، تا آنجا که مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته، کتاب، پایان­نامه و مقاله مستقلی تدوین نشده است، هر چند در برخی کتب و مقالات سخنان مفیدی مطرح شده است. از جمله مقاله ظرفیت شناسی رویکرد راهبردی و آینده نگارانه به آموزه مهدویت در بستر تمدّن نوین اسلامی از محمّدرضا برزویی و احمد جهانگیری فیض آبادی، که بر اساس یافته های مقاله مشخص شد بیشترین ظرفیت تمدّنی رویکرد راهبردی و آینده نگارانه به ترتیب اولویت، در نظام های دانشی و فناوری، اجتماعی، سیاسی و حقوقی، معنوی و عبادی، تربیتی و اخلاقی، فرهنگی و هنری، ارتباطی و اقتصادی جهت حرکت به سمت تمدّن زمینه ساز ظهور (تمدّن نوین اسلامی) بروز و. ظهور خواهند داشت.  همچنین مقاله تأثیر اخلاق در روند تمدّن نوین اسلامی با رویکردی بر بیانات حضرت آیت الله خامنه ای (مدّظلّه العالی) از سعید قربانی. از این رو با التفات به تحقیقات انجام شده، در مقاله حاضر بناست ترتیبی اتّخاذ شود تا با نگرشی نوین نقش و جایگاه اخلاق مهدوی در تمدّن نوین اسلامی مورد تحلیل و تبیین قرار گیرد