185- از انواع پژوهش های اخلاقی: اخلاق کاربردى
اخلاق کاربردى[1] در حقیقت زیر مجموعه اخلاق هنجارى است. به تعبیر دیگر، اخلاق کاربردى همان اخلاق هنجارى است؛ البته در حوزه هاى خاصى از زندگى فردى و اجتماعى. هر چند، روز به روز بر تعداد این حوزه ها افزوده مى شود، به گونه اى که امروزه کمتر فعالیتى از فعالیت هاى روزمره بشرى را مى توان نام برد که به عنوان یکى از شاخه هاى اخلاق کاربردى مورد بررسى قرار نگرفته باشد و یا نتوان از آن در اخلاق کاربردى بحث کرد. اخلاق کاربردى در حقیقت درصدد آن است که کاربرد و اعمال منظم و منطقى نظریه اخلاقى را در حوزه مسائل اخلاقى خاصى نشان دهد. مباحثى مانند اخلاق دانش اندوزى و علم آموزى، اخلاق پژوهش، اخلاق نقد، اخلاق گفتگو، اخلاق محیط زیست، اخلاق سیاست، اخلاق جنسى، اخلاق همسردارى و اخلاق معیشت را مى توان از مباحث مربوط به اخلاق کاربردى به شمار آورد. اخلاق کاربردى شامل «اخلاق حرفه اى» نیز مى شود. منظور از اخلاق حرفه اى، تأمل در باره ابعاد اخلاقى مسائل و موضوعاتى است که به مشاغل خاصى مربوط مى شود؛ مانند اخلاق پزشکى، اخلاق تجارت، اخلاق روزنامه نگارى و امثال آن.[2] گفتنى است که یکى از دغدغه هاى مهم اخلاق کاربردى، حل معضلات و تعارضات اخلاقى است. البته تنها دغدغه اخلاق کاربردى، برخلاف گمان برخى از نویسندگان، این نیست؛ هر چند حل معضلات اخلاقى جایگاه مهمى در اخلاق کاربردى دارد.
به طور خلاصه مى توان گفت اخلاق کاربردى یا کاربستى، عبارت است از کاربرد و تطبیق استدلال ها، اصول، ارزشها و ایده آلهاى اخلاقى در باره رفتارهاى اخلاقى، اعم از رفتارهاى فردى و اجتماعى، با توجه ویژه به معضلات و تعارضات اخلاقى. هدف از این نوع پژوهش نیز ارزشگذارى و ارزیابى اخلاقى و در نتیجه پذیرش یا انکار آن خط مشى ها و رفتارها است. بنابراین، هر یک از مکاتب اخلاقى، داراى اخلاق کاربردى خاص خود است. براى نمونه، اخلاق کاربردى پذیرفته مکتب سودگرایى، قدرتگرایى یا قراردادگرایى، با اخلاق کاربردى پذیرفته مکتب اخلاقى اسلام کاملًا متفاوت است؛ زیرا هر مکتبى بر اساس اصول و ضوابط اخلاقى خود به بررسى احکام اخلاقى در موارد خاص و ارائه راه حل براى موارد تعارض وظایف مى پردازد.[3]
